Rus edebiyatının iki dev ismi Dostoyevski ve Turgenyev. Bir yanda insan ruhunun karanlık labirentlerini dolaşan Dostoyevski, diğer yanda toplumsal sorunlara hassas bir bakış atan Turgenyev. Ancak bu iki deha arasındaki ilişki, ‘BFF’ dediğimiz arkadaşlık ilişkilerine hiç benzemiyor. Edebiyat tarihinde pek az rastlanır bir biçimde bu ikili arasındaki çekişme zaman zaman anlamsız yerlere bile vardı.
Gelin, detayları birlikte keşfedelim. ?
Kaynak: 1
Turgenyev, varlıklı ve aristokratik bir kökene sahipken Dostoyevski ise yoksulluk ve sıkıntı dolu bir hayat yaşamıştır.
İkisinin ilk karşılaşması 1845 yılında, Belinski’nin çevresinde olur.
İlk karşılaşmada, her iki yazar da henüz yükselmekte olan isimlerdir fakat Dostoyevski Turgenyev’e karşı gizli bir hayranlık ve kıskançlık hisseder.
Sibirya’dan dönüşünden sonra Dostoyevski, artık daha ünlü ve tanınmış bir Turgenyev ile karşılaşır.
Dostoyevski’nin kendi dergisi Vremya yeni yayına başlamıştır ve Turgenyev ile ‘Phantoms’ adlı bir öykü hakkında yazışmalar yaparlar. Yazışmaları nezaket doludur; Turgenyev, Dostoyevski’nin ‘Ölüler Evinden Anılar’ını övmekte, Dostoyevski ise ‘Babalar ve Oğullar’ı beğenmektedir.
Ancak Dostoyevski’nin Turgenyev’e olan hayranlığı, bir yandan da dergisinin satışlarını artırmak için Turgenyev’den yazı istemesiyle gölgelenir.
Dostoyevski, mektuplarında Turgenyev’in hikayesini yayınlarsa abone sayısının artacağını belirtir. Turgenyev’in rahat tavrı ve Dostoyevski’nin endişeli tonu arasındaki bu çelişki, iki yazar arasındaki sosyal ve maddi farklılıkları gösterir. İlişkileri, Turgenyev’in öykü için ödenecek ücreti hatırlatmasıyla gerilir.
1865 yılına gelindiğinde Fyodor Dostoyevski, Ivan Turgenyev’den 50 thaler borç alarak Wiesbaden’e gider.
Ancak borcu unutur ve iki yıl sonra Turgenyev ile Baden’de karşılaşır. Bu karşılaşma, iki yazar arasında oldukça gergin bir atmosfer yaratır.
Dostoyevski, bu borcu nedeniyle kendini oldukça gergin hissetmektedir, Turgenyev de yeni romanı “Duman”ın eleştirileri yüzünden streslidir.
İki adamın bu durumu, aralarında tartışmaların yaşanmasına neden olur.
Dostoyevski, son derece dindar ve vatansever bir tutuma sahipken Turgenyev ise daha Batılı ve liberal bir bakış açısına sahiptir.
İki yazar arasındaki bu temel farklılıklar, aralarında kişisel ve ideolojik bir çatışmaya yol açar. Her iki taraf da kendini haklı gördüğü için bu çatışma bir süre daha devam eder.
İki büyük Rus yazarı arasındaki çatışma, sadece edebi alanla sınırlı kalmaz, kişisel ve ideolojik bir düzeyde de yaşanır.
Dostoyevski, ‘Ecinniler’ isimli eserinde Turgenyev’i Karmazinov karakteriyle eleştirir. Bu duruma oldukça sinirlenen Turgenyev, Dostoyevski’ye cevaben sert sözler sarf eder. Özellikle, yıllar önce Dostoyevski’nin kendisinden borç aldığını ve daha sonra bu borcu ödemek yerine, Turgenyev’in eseri ‘Duman’ için hakaret dolu ifadeler kullandığını belirtir.
Nihayetinde bu borç 1875’te ödenir ve ikilinin arasında Moskova’da Puşkin Anıtı’nın açılışında yüzeysel bir barış sağlanır.
Ancak Turgenyev, Dostoyevski’nin ölümünden sonra onu Marquis de Sade ile kıyaslayarak eleştirel ifadeler kullanır ve bu da gösteriyor ki iki yazar arasındaki gerginlik asla tam anlamıyla çözülememiştir.
