Stefan Zweig’in ölmeden evvel yazdığı Satranç kitabını neden okumalıyız
Seher Alp
3 min read
1881 yılında Viyana’da doğan Yahudi asıllı müellif, sırf dünya edebiyatına armağan ettiği şahane kitaplarıyla değil, birebir vakitte çağının kara yazgısıyla birleşmiş ömür hikayesiyle de totaliter rejimlerin dünyayı sürüklediği kan ve savaşlarla dolu 20. yüzyıl tarihinin kıymetli bir figürü.
2. Dünya Savaşı’nın acımasız şartları altında kaleme alınan Satranç, ülkemizde de birçok yayınevi tarafından basıldı.
2. Dünya Savaşı bütün süratiyle devam etmekteydi. Adolf Hitler’in dünya için büyük bir tehlike oluşturduğu herkes tarafından bilinen biri haline gelmişti. Hitler, bütün aydın ve muharrirleri sürgüne göndermişti, yaşlı kıtaysa büyük tehlike altındaydı.
Yazı dehası Zweig, savaşta yaşanan insanlık dramlarına daha fazla dayanamayarak eşiyle birlikte intihar etti. Edebiyat dünyası değerli bir müellifini, mütefekkirini böylelikle kaybetmiş oluyordu.
Satranç…
Satranç, iki arkadaşın New York kentinden Buenos Aires’e (Arjantinin başkenti) hareket eden gemiyle seyahate çıkmalarıyla okuyucularını karşılıyor. Bu gemide iş adamları, sosyetenin önde gelen simaları, gazeteciler ve daha birçok seçkin insanları da seyahat etmekte.
Ve biri daha…
Dünya satranç şampiyonu Mikro Czentovic…
Yetim bir çocuk…
Babasını erken yaşta kaybeden Mirko’yu, yardımsever bir hekim evlatlık olarak yanına alır. Babası her akşam olduğu üzere satranç oynarken o da satranç tahtasına gözlerini diker büyük bir dikkatle atılımları takip eder.
Çocukluğunda epey tembel ve üşengeç olan, okuma ve yazmayı bile çok sonra öğrenen Mirko, kendisine verilen rastgele bir işleri yapmaktan şiddetle kaçınır, arkadaşları üzere oyun oynamaz ve, her vakit içine kapanık, dünyayla ilişiğini kesmiş bir çocukluk devri geçirir.
Satranç ustası babası ve Yüzbaşı askerin çekişmeli oyununu Mirko da her vakit olduğu üzere büyük merakla izler. Bir akşam tabip olan babası, acil bir hastası olması nedeniyle oyunu yarıda bırakarak meskenden çıkar.
Küçük Mirko babasının yerine geçer ve yüzbaşıyı birkaç atılım sonra mat eder. Duruma çok şaşıran Yüzbaşı, bir parti daha teklif eder. Bu oyunun sonucu yeniden birebirdir.
Mirko Czentovic, bundan sonra muvaffakiyetten muvaffakiyete koşacak, kısa müddette ismi herkes tarafından bilinen birisi haline gelecektir.
O artık dünya satranç şampiyonudur.
Stefan Zweig
Gemideki şampiyon
Gemide bir satranç şampiyonu olduğunu duyanlar heyecanlanır, bu gizemli şampiyonla bir parti satranç oynamak için adeta can atarlar. İş adamı McConnor da az bilmesine karşın satranç tutkunudur.
Czentovic’e para karşılığı bir el oynamayı teklif eder. Kahramanımız kerhen de olsa bu teklifi kabul eder ve oynamaya başlarlar.
Çevrelerini meraklı bakışlar almış, herkes sonucun ne olacağını merak etmektedir. Dünya satranç şampiyonu olan birisiyle oynamak pekte kolay olmasa gerek.
Sizlerin de iddia edeceği üzere McCnoor ağır bir hezimet alır
Tesadüf yapıtı satranç oynamaya başlayan Dr. B, vakitle satranç tutkunu haline gelmiştir. Ancak yaşadığı bir olay nedeniyle 25 yıldır satranç oynamamıştır. Yolcular Dr. B’nin Czentovic’le bir oyun oynaması için kendi ortalarında birisini ricada bulunmak için gönderirler.
İş adamı, McCnoor, Dr B.’nin Czentovic karşısında kazanmasını istemektedir. Onun için By B’nin oynaması için para teklif eder. Kendisini ikna etmeye gelen şahsa neden 25 yıldır satranç oynamadığının öyküsünü anlatmaya başlar. Romanın kıymetli ve son kısmı olan bu kısım epeyce etkileyicidir.
Dr. B., yalnızca bir parti oynayacağını kural koşarak Czentovic’le oynamayı kabul eder. Artık iki şampiyon için de epeyce şiddetli bir oyun vardır.
Oyunu kim mi kazandı?
Bu sorunun karşılığını yalnızca kitabı okuyanlar bilebilir.
Kitap sayfası için irtibat:
